Naar aanleiding van vragen van bezoekers, hierbij wat informatie over hoe het onderwijs in IJsland is geregeld.
IJsland beschikt over het meest toegankelijke onderwijssysteem ter wereld. In principe heeft elk kind in IJsland recht op onderwijs, ongeacht geslacht, woonplaats, godsdienst, handicap en sociale- of etnische afkomst. Leerlingen gaan naar gemengde klassen, waarbij bij de indeling in principe alleen onderscheid wordt gemaakt op leeftijd. De leerplicht bestaat voor kinderen van zes tot zestien jaar oud. De verantwoordelijkheid over het onderwijs, ligt bij verschillende departementen van het ministerie van onderwijs, wetenschap en cultuur (mennta- og menningarmálaráðuneyti). Ouders/verzorgers zijn ervoor verantwoordelijk dat kinderen waarover zij het ouderlijk gezag hebben ook daadwerkelijk onderwijs volgen.
De overheid beheert overigens een website waarop alle onderwijsinstellingen van het land staan weergegeven. Deze is hier te vinden.
In grote lijnen zijn er vier soorten scholen; de kinderspeelzaal, het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en de universiteit. De eerste school waar kinderen naartoe gaan is een soort kinderspeelzaal (leikskóli). Hier kunnen kinderen vanaf twaalf maanden oud naartoe. Omdat er in sommige plaatsen wachtlijsten bestaan, verschilt de leeftijd waarop kleuters instromen in deze vorm van onderwijs door het hele land. Het is niet verplicht om kleuters naar de kinderspeelzaal te sturen, maar toch brengen veel kinderen er de dag door. Ouders kunnen een subsidie voor de kosten krijgen, maar moeten een deel zelf betalen.
In het jaar dat een kind zes wordt, begint de leerplicht. Grofweg is het schooljaar ingedeeld in twee helften. De eerste helft is in het najaar en de rest van het onderwijs wordt gegeven in het voorjaar. In totaal gaan kinderen 180 dagen per jaar naar school. In het jaar dat een kind zes jaar oud wordt, stroomt het in het najaar in het lager onderwijs in.
De Lagere school (grunnskóli) kent tien klassen. Leerplichtigen zijn verplicht alle tien klassen te doorlopen of in elk geval naar school te gaan tot ze de leeftijd van zestien hebben bereikt. Er zijn in principe drie verschillende soorten scholen te onderscheiden op dit niveau. Dat zijn de scholen die alle tien de leerjaren aanbieden, scholen voor de leerjaren één tot en met zeven (vergelijkbaar met de basisschool) en scholen voor de leerjaren acht tot en met tien (vergelijkbaar met de onderbouw van het voortgezet onderwijs). Deze laatste zijn te vergelijken met onze middelbare scholen. De aanwezigheid van verschillende schooltypen wordt voornamelijk veroorzaakt door de omvang van de hoeveelheid leerlingen. Rond Reykjavík tellen scholen voor de leerjaren acht tot en met tien soms meer dan duizend leerlingen, terwijl in afgelegen streken scholen bestaan voor de leerjaren één tot en met tien die niet eens vijftig leerlingen hebben.
Het montessorionderwijs bestaat binnen IJsland overigens niet. Wel bestaan er enkele scholen waar leerlingen leren volgens de methode van het waldorfonderwijs.
Wanneer met succes de grunnskóli is afgemaakt, heeft de leerling het recht op vervolgonderwijs (vergelijkbaar met de bovenbouw van het voortgezet onderwijs). Het voortgezet onderwijs (framhaldsskóli) duurt vier jaar (voor de leeftijd van zestien tot twintig) en er zijn geen toelatingseisen. Er is variatie in het niveau van de verschillende scholen. Zo is er beroepsonderwijs, maar ook onderwijs dat gelijk staat aan het gymnasium. Maar liefst 57% van de IJslanders behaalt een diploma (studentsprof) van de 'framhaldsskóli'. Er bestaan 35 van dit soort scholen in IJsland.
Van de 28.057 leerlingen die in het schooljaar 2010-2011 naar het voortgezet onderwijs gingen, leerden er 18.520 één of meerdere vreemde talen. De populairste vreemde taal was Engels (15.454), gevolgd door Deens (8.268), Duits (4.504), Spaans (4.153) en Frans (2.289). Exact 0 studenten volgden lessen Nederlands.
Het behalen van een diploma in het voortgezet onderwijs, wordt uitgebreid gevierd. Dit feest wordt dimmisjón genoemd. De leerlingen verkleden zich dan volgens een bepaald thema. Vervolgens maken ze hun school en het centrum van de stad onveilig. Dit alles gebeurt natuurlijk onder de invloed van alcohol.
Het hoogst haalbare opleidingsniveau is het tertiair onderwijs (háskóli). Er bestaan in IJsland zeven instituten waar gestudeerd kan worden. Er bestaan zowel publieke als private hogescholen en universiteiten; beiden worden internationaal 'university' genoemd. De in 1911 opgerichte universiteit van IJsland (Háskóli Íslands) te Reykjavík telt het grootste aantal studenten (ongeveer 10.000), faculteiten (11) en studierichtingen. Toch kiezen veel bollebozen ervoor in het buitenland te studeren. Bijvoorbeeld in Kopenhagen of in de Verenigde Staten.
Bacheloropleidingen duren in IJsland drie tot vier jaar. Masteropleidingen duren twee jaar. Daarnaast worden er geïntegreerde masteropleidingen van vijf of zes jaar aangeboden. Daarna is nog een promotietraject van drie tot vier jaar mogelijk.
Voor de start van een opleiding in het hoger onderwijs moet inschrijfgeld voldaan worden. Al het overige onderwijs is gratis, tenzij er private scholen worden bezocht. De registratiekosten voor de háskóli zijn te vergelijken met de collegegelden die in Nederland moeten worden betaald. Studenten kunnen maximaal zeven jaar geld lenen om hun studie en leefomstandigheden te bekostigen. Twee jaar na beëindiging van de opleiding moet worden gestart met terugbetaling van de lening. De rente die hierbij wordt verrekend, ligt onder de rente voor een lening op de geldmarkt.
IJsland kent de volgende universiteiten:
De beoordeling van het werk van leerlingen en studenten gebeurt met behulp van cijfers. Het laagste cijfer dat behaald kan worden is een 1 en het hoogste een 10. Soms gaat de beoordeling door tot achter de komma. Er wordt geen gebruikt gemaakt van het Amerikaanse systeem dat over het algemeen loopt van F tot A+.
Verreweg de meeste IJslandse families wonen in of in de omgeving van Reykjavík. Daar staan ook de meeste universiteiten. Voor studenten is het, voor waar het de reisafstand naar de onderwijsinstelling betreft, niet noodzakelijk om buiten het ouderlijk huis te gaan wonen. Veel studenten van buiten de hoofdstedelijke regio kiezen er wel voor om 'op kamers' te gaan. Voor internationale studenten zit er meestal ook niet veel anders op. Gelukkig is de studentenhuisvesting (Stúdentagarðar) in IJsland behoorlijk goed geregeld. Op de campus van de universiteit van IJsland staan verschillende complexen waarvan de appartementen worden verhuurd aan studenten (www.studenthousing.is). Voordeliger is de huisvesting bij het vliegveld Keflavík. De appartementen aldaar, waarin vroeger de Amerikaanse militairen leefden, worden tegenwoordig onder de naam Keilir verhuurd aan studenten (via en.keilir.net). Er is een gratis busverbinding met Reykjavík aanwezig en er zijn diverse faciliteiten waar iedereen zonder bijbetaling gebruik van mag maken. Veel studenten huren met een groepje een appartement met vier of vijf kamers, zodat bespaard kan worden op de kosten. Internationale studenten kunnen aanspraak maken op een soort van inkomensafhankelijke subsidie op de huur zodra ze zes maanden in IJsland wonen. Studenten die in Akureyri studeren, kunnen in hun zoektocht naar een kamer gebruik maken van de website festaha.is. Meer praktische informatie voor internationale studenten is te vinden op studyiniceland.is. Op deze website hebben we een klein woordenlijstje opgenomen dat van pas kan komen tijdens de zoektocht naar een kamer.
⇑ terug naar boven ⇑